جنگ ایدئولوژیک طالبان با دانشگاه‌ها؛ از اجبار لنگی تا ممنوعیت موبایل
- Tamim Attaiy
- Sep 28
- 2 min read
در تازه‌ترین فرمان جنجالی، وزارت تحصیلات عالی طالبان بیش از پنجاه دستور محدودکننده بر استادان و دانشجویان دانشگاه‌های افغانستان وضع کرده است؛ دستورهایی که از ممنوعیت استفاده از موبایل‌های هوشمند تا اجبار به بستن دستار را شامل می‌شود. منابع آگاه هشدار می‌دهند که این تصمیم‌ها نه‌تنها فضای علمی کشور را خفه‌تر می‌کند، بلکه دانشگاه‌ها را عملاً به میدان اجرای سیاست‌های امر به معروف طالبان بدل می‌سازد.
نسخه‌ای از مکتوب‌های رسمی ندا محمد ندیم، وزیر تحصیلات عالی طالبان، که به دست رسانه‌ها رسیده، نشان می‌دهد که تمام دانشگاه‌های کشور موظف‌اند «محیط‌های خود را از تصاویر ذی‌روح و هر آنچه غیرشرعی خوانده شده پاکسازی کنند». در این مکتوب‌ها همچنین آمده است که تمام کارمندان دانشگاه باید دستار بر سر بگذارند و مدیران مکلف‌اند کارمندان را به رعایت این دستور تشویق کنند.
ممنوعیت موبایل هوشمند
یکی از جنجالی‌ترین موارد این فرمان‌ها ممنوعیت حمل و استفاده از موبایل‌های هوشمند در دانشگاه‌ها است. به‌گفته وزارت تحصیلات عالی طالبان، هیچ استاد یا دانشجویی حق ندارد در داخل محیط دانشگاه از گوشی هوشمند استفاده کند. این محدودیت حتی به کارمندان پایین‌رتبه وزارت نیز تعمیم یافته و آنان مکلف‌اند موبایل‌های خود را به محل کار نیاورند.
نفوذ امر به معروف در محیط‌های علمی
در ماده چهارم این فرمان‌ها صریحاً آمده است که وزارت امر به معروف طالبان بر تمام امور دانشگاه‌ها نظارت خواهد داشت. نهادی که در سطح بین‌المللی به‌عنوان یکی از بازوهای اصلی نقض حقوق بشر و آزادی‌های فردی شناخته می‌شود.
محدودیت‌های پی‌هم بر آموزش
در چهار سال گذشته، نظام تحصیلی افغانستان پیوسته زیر فشار طالبان قرار داشته است:
ممنوعیت کامل تحصیل دختران و زنان
حذف برخی مضمون‌های علمی
ممنوعیت تدریس کتاب‌های خاص
بازنویسی نصاب بر مبنای قرائت سختگیرانه ایدئولوژیک
کارشناسان باور دارند این سلسله دستورها آخرین میخ‌ها بر تابوت استقلال علمی و اکادمیک کشور است و استادان و دانشجویان عملاً از ابتدایی‌ترین حقوق آموزشی و آزادی‌های فردی محروم می‌شوند.
یک منبع در وزارت تحصیلات عالی طالبان به شرط پنهان‌ماندن هویت خود گفت: «این فرمان‌ها بیش از هر وقت دیگر دست‌وپای استادان و دانشجویان را می‌بندد و دانشگاه‌ها را به زندانی خاموش تبدیل می‌کند.»
پیامدها
تحلیل‌گران می‌گویند طالبان با این فرمان‌ها دانشگاه‌ها را به‌جای کانون علم و اندیشه، به میدان آزمایش ایدئولوژیک خود بدل کرده‌اند؛ تصمیمی که نه‌تنها آینده تحصیلی میلیون‌ها جوان را به خطر می‌اندازد، بلکه جامعه افغانستان را هرچه بیشتر به سمت تاریکی، انزوا و عقب‌ماندگی سوق می‌دهد.
