راهنمایان زن گردشگری در سایه طالبان؛ زنان افغان در دل ممنوعیت‌ها، گردشگران خارجی را همراهی می‌کنند

Image © Associated Press – Ebrahim Noroozi

در کشوری که طالبان سخت‌‌ترین محدودیت‌ها را بر زندگی زنان اعمال کرده‌اند، شماری از زنان افغان تلاش می‌کنند با راه‌اندازی تورهای گردشگری ویژه زنان، پنجره‌ای تازه از امید و مقاومت بگشایند.

به‌گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، سمیه منیری، یکی از راهنمایان گردشگری زن در افغانستان، در شرایطی که طالبان حضور اجتماعی زنان را به‌شدت سرکوب کرده‌اند، گروه‌های گردشگران زن خارجی را در شهرهای مختلف افغانستان همراهی می‌کند.

سمیه منیری، دختر 24 ساله‌ای است که به‌صورت خودآموز وارد دنیای راهنمایی گردشگری شده است. او از طریق یک اپلیکیشن با مفهوم سفر و ارتباط با گردشگران آشنا شد؛ تجربه‌ای که مسیر تازه‌ای را در زندگی‌اش گشود و او را به یکی از معدود راهنمایان زن گردشگری در افغانستانِ تحت سلطه طالبان بدل کرد.

منیری در گفت‌‌و‌گو با آسوشیتدپرس گفته است: «ما همیشه فقط بدی‌ها را از افغانستان شنیده‌ایم؛ رسانه‌ها، تیترها، حرف مردم، همه روی مشکلات تمرکز کرده‌اند. اما افغانستان فقط یک چهره ندارد. وقتی خودم آن همه زیبایی، طبیعت و مهربانی مردمم را دیدم، نگاهم به‌کلی تغییر کرد. فکر می‌کنم اگر دیگران هم بیایند، آن‌ها هم همین احساس را خواهند داشت.»

تورهای او ویژه زنان است؛ گردشگرانی که در بازدید از موزیم ملی افغانستان، کارگاه‌های خیاطی و مراکز فرهنگی زنان شرکت می‌کنند. به‌گفته‌ برگزارکنندگان، هدف این تورها تنها نمایش چهره‌ای متفاوت از افغانستان نیست، بلکه حمایت از زنان افغان و بازتاب صدای آنان نیز هست.

یکی از گردشگران زن، «سوزان سندرال»، 82 ساله از استرالیا، از تجربه‌ متفاوت خود در کابل سخن گفته و تأکید کرده که برخلاف تصورات، مردم افغانستان با مهربانی و لبخند از او استقبال کرده‌اند. در همین حال، «جکی بیروف»، گردشگر دیگری از شیکاگو، با وجود تحسین مهمان‌نوازی افغان‌ها، گفته است که «کاملاً آگاه ام که آزادی من بسیار بیشر از زنان محلی است.»

در حالی که طالبان تلاش دارند از صنعت نوپای گردشگری به‌عنوان منبع درآمد بهره ببرند، حقوق اساسی زنان در این کشور به‌شدت محدود شده است؛ دختران از آموزش متوسطه و عالی محروم‌اند، زنان اجازه کار، سفر یا رفت‌وآمد بدون محرم را ندارند؛ رستوران‌ها، پارک‌ها و سالن‌های زیبایی به‌روی آنان بسته شده‌اند و تقریباً هیچ حوزه‌ای از زندگی روزمره زنان از کنترل ایدئولوژیک طالبان مصون نمانده است.

در چنین فضایی، راهنمایان زن گردشگری مانند سمیه، نه‌تنها خدمات فرهنگی ارائه می‌کنند، بلکه در عمل، نوعی مقاومت پنهان را نمایندگی می‌کنند؛ مقاومتی در برابر حذف سیستماتیک زنان از فضاهای عمومی.

زویی استیفنز، یکی از مدیران شرکت بریتانیایی «کوریو تورز» که در افغانستان با راهنمایان زن همکاری دارد، می‌گوید هدف از برگزاری تورهای ویژه زنان، «شناساندن واقعیت زندگی زنان افغان از نزدیک» است. به‌گفته‌ او، این تورها شامل بازدید از مراکز زنان، صنف‌های آشپزی و گلدوزی با حضور زنان محلی است؛ عرصه‌هایی که معمولاً مردان خارجی اجازه ورود به آن‌ها را ندارند.

در شرایطی که طالبان تلاش می‌کنند با کنترل آموزش، رسانه، پوشش و تحرک، زنان را به حاشیه برانند، حضور راهنمایانی مانند سمیه منیری، تصویری متفاوت، هرچند کوچک و شکننده، از افغانستان ارائه می‌دهد؛ روایتی از زنانی که هنوز در تلاش‌اند دیده شوند، شنیده شوند و نقش ایفا کنند.