روز جهانی دسترسی به اطلاعات؛ اطلاعات زیر چکمه های سانسور طالبان در افغانستان
- Ariahn Raya
- Sep 28
- 2 min read
در حالی‌که جهان 28 سپتامبر را به‌عنوان «روز جهانی دسترسی به اطلاعات» گرامی می‌دارد، در افغانستان نه‌تنها از دسترسی به اطلاعات خبری نیست، بلکه صدای رسانه‌ها در زیر چکمه‌های سانسور و فشار نظام طالبانی به خاموشی کشیده شده است.
خبرنگاران، تحلیل‌گران و فعالان رسانه‌ای کشور در گفت‌وگو با «زن‌نیوز» از وضعیت «مرگبار» آزادی بیان سخن می‌گویند.
به باور آنان، آن‌چه امروز در افغانستان جریان دارد، نه‌تنها نقض آشکار حقوق خبرنگاران است، بلکه فروپاشی کامل نهادهای خبری مستقل به‌حساب می‌آید.
هشام، خبرنگار محلی در ولایت بلخ، به زن‌نیوز می‌گوید: «دسترسی به اطلاعات دیگر یک رؤیاست. وقتی ما سؤال می‌پرسیم، نه‌تنها پاسخ نمی‌دهند، بلکه تهدید می‌شویم. طالبان عملاً خبرنگار را دشمن خود می‌پندارند.»
او از موارد متعددی سخن می‌گوید که در آن طالبان نه‌تنها از ارائهٔ اطلاعات خودداری کرده‌اند، بلکه خبرنگاران را به جرم «طرح سؤال» بازداشت یا تهدید کرده‌اند.
حبیبه شمس، خبرنگار ساکن کابل، با صدایی گرفته و پر از ناامیدی می‌گوید: «رسانه‌ها امروز یا تعطیل شده‌اند، یا سکوت اختیار کرده‌اند، یا به تریبون تبلیغاتی طالبان بدل شده‌اند. ما از طالبان فقط یک خواست داریم: بگذارید حقیقت گفته شود.»
او می‌افزاید که حتی منابع غیررسمی نیز از صحبت با رسانه‌ها واهمه دارند. هراس از تعقیب، بازداشت و حتی شکنجه، همه را به سکوت واداشته است.
نیاز محمد فرید، کارشناس رسانه‌ای، این وضعیت را «ویرانی مطلق نظام اطلاع‌رسانی» در کشور توصیف می‌کند. او می‌گوید: «امروز یا رسانه‌ای وجود ندارد، یا اگر هست، صرفاً یک ابزار تبلیغاتی برای طالبان شده است. خبرنگاران یا فرار کرده‌اند، یا خاموش شده‌اند، یا در زندان‌اند.»
او هشدار می‌دهد که اگر جامعهٔ جهانی نسبت به این روند بی‌تفاوت بماند، افغانستان به‌زودی به یکی از بزرگ‌ترین سیاه‌چاله‌های اطلاع‌رسانی در جهان بدل خواهد شد.
در حالی‌که مادهٔ 19 اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر، حق جست‌وجو، دریافت و انتقال اطلاعات را برای همه تضمین می‌کند، در افغانستانِ امروز این ماده چیزی جز یک صفحهٔ پاره از کتاب تاریخ نیست.
طالبان نه‌تنها شفافیت را برنمی‌تابند، بلکه حقیقت را دشمن خود می‌دانند.
در روز جهانی دسترسی به اطلاعات، این پرسش تلخ‌تر از همیشه در ذهن خبرنگاران افغان می‌چرخد: «وقتی ما را سانسور می‌کنند، تهدید می‌کنند، می‌کشند و دنیا فقط تماشا می‌کند، آیا واقعاً آزادی بیان جهانی است یا امتیازی برای کشورهای غربی؟»
امروز، روزی‌ست که باید صدای خاموش‌شدهه‌ی خبرنگاران افغان را شنید.
اگر جهان این سکوت را نادیده بگیرد، نه‌تنها رسانه‌ها از بین خواهند رفت، بلکه حقیقت نیز به فراموشی سپرده خواهد شد.
