نتایج جستجو

Image: AFP شهر بیش از دو میلیون نفوسِ هرات این روزها چهره‌ای از نگرانی، خفگی و ناامیدی به خود گرفته است؛ شهری که به‌گفته‌ی باشندگانش، زندگی در آن زیر سایهٔ فرمان‌های پی‌درپی اداره امر به معروف طالبان، هر روز تنگ‌تر و تاریک‌تر می‌شود. تنها 67 کارمند این اداره عملاً نبض اجتماعی میلیون‌ها شهروند را در دست گرفته‌اند و با ممنوعیت موسیقی، محدودیت‌های تحصیلی، تعیین پوشش و حتی «اندازه‌گیری ریش»، حریم شخصی مردم را زیر فشار سنگین دستورات خود قرار داده‌اند. باشندگان هرات می‌گویند این شهر تاریخی که روزگاری مرکز فرهنگ، هنر و تجارت بود، اکنون به «قفس» بدل شده است؛ قفسی که هر روز میله‌های آن قطورتر می‌شود. «این‌ها نه دین را می‌شناسند، نه انسان را؛ فقط فرمان صادر می‌کنند.» شهلا و مرسل، دو دختر باشنده هرات، در گفت‌وگو با زن‌نیوز می‌گویند فضای اجتماعی به‌شدت خشن و غیرقابل پیش‌بینی شده است. مرسل می‌گوید: «نه فقط ما دختران؛ همهٔ مردم در دام فرمان‌های انسان‌ستیز این گروه گیر مانده‌اند.» شهلا نیز با صدایی بغض‌آلود می‌افزاید: «طالبان زندگی را برای مردم قفس ساخته‌اند. نفس کشیدن هم دشوار است.» این دختران می‌گویند مأموران امر به معروف «نه سواد اسلامی دارند و نه تجربهٔ مدیریتی»، اما عملاً بر زندگی میلیون‌ها شهروند حکم می‌رانند. عالمان دین: «این فرمان‌ها هیچ ریشهٔ اسلامی ندارد» در همین حال، بلال فیضی، عالِم دین، در واکنش به این تصمیم‌ها می‌گوید: «در هیچ کجای اسلام چنین دستورهایی وجود ندارد. آنچه امروز در هرات اجرا می‌شود، تفسیرهای خودسرانه و بی‌پایه است. دین برای عدالت آمده است، نه برای بازی با سرنوشت مردم.» به گفتهٔ او، بسیاری از فرمان‌های صادرشده، ارتباطی با اصول و منابع معتبر اسلامی ندارد و باعث بدنام‌شدن دین در نگاه مردم شده است. شهروندان: «از ریش ما تا لباس ما؛ همه چیز زیر کنترل است» فرید احمد جمال، یکی از باشندگان هرات، از نظارت‌های افراطی و عجیب مأموران امر به معروف می‌گوید: «قبلاً فقط می‌گفتند ریش بگذارید؛ حالا ریش‌های ما را اندازه می‌کنند. حتی برای لباس‌پوشیدن ما طرح و نقشه می‌کشند.» به گفتهٔ او، مردم هرات هر روز با فهرست تازه‌ای از ممنوعیت‌ها و اجبارها روبه‌رو می‌شوند و جایی برای اعتراض یا حتی سؤال‌کردن باقی نمانده است.

Image: Reuters/BBC در آستانه‌ی روز جهانی دانشجویان (17 نوامبر)، اتحاد فعالان حقوق بشر با نشر بیانیه‌ای گفته است که طالبان با محروم‌کردن دختران از آموزش و بستن دروازه‌های دانشگاه‌ها، دست به «نسل‌کشی فرهنگی» و «آپارتاید جنسیتی» زده‌اند. در این بیانیه آمده است که طالبان با ممنوع‌کردن حضور دختران در مکاتب و دانشگاه‌ها، حذف رشته‌های علمی، اخراج استادان و تبدیل مراکز آموزشی به ساختارهای ایدئولوژیک، در تلاش‌اند «ظرفیت فکری و آینده یک نسل را نابود کنند.» اتحاد فعالان گفته است که این سیاست‌ها بر اساس معیارهای بین‌المللی، مصداق «نسل‌کشی فرهنگی» و «پاک‌سازی فکری» است؛ اقدام‌هایی که با هدف حذف آگاهی، هویت و استقلال زنان انجام می‌شود. این نهاد افزوده است که محروم‌سازی زنان از آموزش، مطابق کنوانسیون‌های جهانی، «آپارتاید جنسیتی» و «جنایت علیه بشریت» به‌شمار می‌رود؛ زیرا طالبان به‌صورت سازمان‌یافته نیمی از جامعه را تنها به دلیل زن‌بودن از حق آموزش و حضور اجتماعی محروم کرده‌اند. اتحاد فعالان از جامعه‌ی جهانی، دانشگاه‌ها و نهادهای حقوق بشری خواسته است که این رفتار طالبان را «جنایت» بشناسند و برای پاسخ‌گو ساختن رهبران این گروه اقدام عملی انجام دهند. گفتنی است که طالبان از زمان بازگشت به قدرت در سال 2021، حضور دختران در مکاتب بالاتر از صنف ششم و دانشگاه‌ها را ممنوع کرده و بیش از صد فرمان محدودکننده علیه زنان صادر کرده‌اند. کارشناسان سازمان ملل این سیاست‌ها را «آپارتاید جنسیتی» و «حمله‌ی سیستماتیک علیه زنان» توصیف می‌کنند.

Photo by: Abdul Karim Azim/alive-in در یک اقدام بی‌سابقه و بحث‌برانگیز، مأموران ادارهٔ امر به معروف طالبان شامگاه شنبه (24 عقرب) ده‌ها زن و دختر را که به‌صورت خانوادگی برای صرف غذا به رستورانت‌های پارک ترقی هرات رفته بودند، بازداشت کرده‌اند. شاهدان می‌گویند حتی زنانی که پوشش اجباری طالبان را رعایت کرده بودند نیز اجازهٔ نشستن و غذا خوردن نیافتند و مأموران آنان را به‌عنوان «حضور زنانه در رستورانت» بازداشت کردند؛ اقدامی که موجی از خشم، ترس و سردرگمی را در میان خانواده‌ها برانگیخته است. خانواده‌هایی که در محل حضور داشتند می‌گویند صحنه چنان ناگهانی و تحقیرآمیز بود که کودکان از شدت ترس گریه می‌کردند و هیچ‌کس نمی‌دانست زن‌ها دقیقاً مرتکب چه «جرمی» شده‌اند. برخی از فعالان حقوق زن این رفتار طالبان را نوع تازه‌ای از محدودسازی و کنترل بر زنان دانسته و آن را «توهین‌آمیز» و «ضد حقوق انسانی» توصیف می‌کنند. به باور آنان، طالبان بر زنان خانوادهٔ خود توان تسلط ندارند، اما زنان مردم را در قفس محدودیت‌ها گرفتار می‌کنند. مهسا مرادی، فعال حقوق زن، در گفت‌وگو با زن‌نیوز می‌گوید طالبان زنان جامعه را همانند زنان و دختران نادیدهٔ خانواده‌های خود تصور می‌کنند، در حالی‌که مردم هرات باسواد، آگاه و شهری‌اند و نمی‌پذیرند با آنان همان‌گونه رفتار شود که با زنان نادیدهٔ آن‌ها رفتار می‌شود. او این اقدام را تلاش تازه‌ای برای خاموش‌کردن زنان شهری و تحمیل ترس بر جامعه می‌داند. وجیهه، دیگر فعال حقوق زن، می‌گوید طالبان هر روز یک بازی تازه با زندگی زنان به راه می‌اندازند و حق‌های ابتدایی آنان را نقض می‌کنند. او تأکید می‌کند که زن حق دارد با خانواده یا حتی به‌تنهایی بیرون برود و غذا میل کند، و محروم‌کردن زنان از بیرون‌رفتن و غذا خوردن، آشکارا تلاشی برای نابودکردن آزادی‌های فردی آنان است. به گفتهٔ شهروندان، هرات که روزگاری یکی از زنده‌ترین و خانواده‌محورترین شهرهای کشور بود، اکنون به مکانی بدل شده که زنان در آن از نشستن در یک رستورانت نیز هراس دارند. بازداشت جمعیِ شامگاه شنبه پرسش‌های تازه‌ای را در ذهن مردم ایجاد کرده است: اگر امروز نان خوردنِ زنان جرم شده، فردا چه چیزی ممنوع خواهد شد؟ قدم‌زدن؟ حرف‌زدن؟ یا نفس‌کشیدن؟

image: @MSF_Afghanistan/X سازمان عفو بین‌الملل ایتالیا هشدار داده است که محدودیت تازه‌ی طالبان در هرات، که ورود زنان بدون برقع به شفاخانه‌ها را ممنوع می‌کند، جان هزاران زن و دختر را به خطر انداخته است. این نهاد امروز پنج‌شنبه (22 عقرب) در صفحه‌ی ایکس خود نوشته است: «جنگ طالبان علیه زنان و دختران ادامه دارد. زنان از همه‌ی عرصه‌های زندگی عمومی حذف شده‌اند و از حقوق و کرامت انسانی محروم گردیده‌اند.» عفو بین‌الملل تأکید کرده است که این ممنوعیت تازه، دسترسی زنان و دختران را به خدمات درمانی حتی خدمات حیاتی محدودتر می‌سازد و جامعه جهانی نباید در برابر چنین وضعیت خاموش بماند. این سازمان گفته است: «ما همیشه در کنار زنان افغانستان هستیم.» این واکنش در حالی مطرح می‌شود که طالبان در روزهای اخیر در هرات به زنان دستور داده‌اند تنها با برقع اجازه ورود به ادارات دولتی، مکاتب و شفاخانه‌ها را دارند. گزارش‌ها نشان می‌دهد که زنان داکتر، پرستاران و بیماران زن بدون برقع از ورود به شفاخانه‌ی حوزوی هرات منع شده‌اند. پیش از این، چندین نهاد حقوق بشری و امدادی نیز هشدار داده بودند که این تصمیم طالبان دسترسی زنان به خدمات درمانی را مختل کرده و به بحران صحی در کشور دامن می‌زند. در اواسط ماه عقرب، طالبان پوشیدن برقع را در هرات اجباری کردند. زنان بدون برقع نه اجازه‌ی سوارشدن در تکسی‌ها را دارند و نه می‌توانند وارد مکاتب و شفاخانه‌ها شوند. این تصمیم با اعتراض گسترده‌ی فعالان زن روبه‌رو شد و زنان در کابل و هرات برقع را در حرکت‌های نمادین به آتش کشیدند.

منابع محلی در پنجشیر می‌گویند طالبان بیش از پنج مرکز سوادآموزی زنان را در این ولایت لغو و استادان آن را منفک کرده‌اند. به‌گفته‌ی منابع، این مراکز در مرکز پنجشیر و چندین ولسوالی فعال بودند و برای زنانی که از مکتب بازمانده بودند، آموزش‌ ارائه می‌کردند. این صنف‌ها از دوران حکومت پیشین تا امروز فعال بودند و شمار زیادی از زنان در آن‌ها درس می‌خواندند. منابع می‌افزایند که طالبان در این ولایت، همچنان یک لیسه‌ی حرفه‌ای را که در وقت‌های جداگانه برای دختران و پسران تدریس می‌کرد، نیز بسته کرده‌اند. مسئولان محلی طالبان تاکنون در این مورد اظهار نظر نکرده‌اند. این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که در ماه‌های گذشته طالبان اقدامات مشابهی را در ولایت‌های بامیان و ننگرهار نیز انجام داده‌اند؛ جایی که ده‌ها مرکز سوادآموزی زنان بسته و ده‌ها معلم زن برکنار شده‌اند. گفتنی است که از زمان بازگشت طالبان به قدرت در سال 2021، دختران بالاتر از صنف ششم از آموزش محروم شده‌اند و دانشگاه‌ها، انستیتوت‌های طبی و کورس‌های حرفه‌ای نیز به‌روی زنان بسته شده است. فعالان حقوق زن این سیاست‌های طالبان را «آپارتاید جنسیتی» می‌خوانند؛ روندی که به‌گفته‌ی آنان، هدفش حذف کامل زنان از آموزش و فضای عمومی است.

image: ACNUR مستند «فرزندان من کجاست؟»، که داستان زندگی خدیجه امین، خبرنگار افغان مقیم اسپانیا را روایت می‌کند، در بیست‌ودومین جشنواره‌ی فیلم اروپایی شهر سیویا در اسپانیا به نمایش گذاشته شد. این مستند دو قسمتی، به کارگردانی ونسا هرناندز بورکه و پابلو دئوس بوزون، یکی از تلخ‌ترین روایت‌های جدا شدن یک مادر از فرزندانش پس از سقوط افغانستان را بازتاب می‌دهد. خدیجه امین، عضو هیئت‌مدیره‌ی گزارشگران بدون مرز در اسپانیا، شخصیت اصلی و راوی این اثر است. Source: Festival de Sevilla به گفته‌ی تیم سازنده، این مستند نتیجه‌ی سه سال تحقیق و تصویربرداری است و مسیر دشوار مبارزه‌ی خدیجه را دنبال می‌کند؛ زنی که پس از سقوط کابل در سال 2021 به اسپانیا پناهنده شد، اما در اسناد رسمی افغانستان «فرد مرده» ثبت شده است. در این مدت، شوهرش سه فرزندشان را به افغانستان برده و برای ماه‌ها مانع هرگونه تماس میان آن‌ها شده است. در روایت این مستند آمده است که نبود اسناد رسمی و پیچیدگی‌های حقوقی، باعث شده خدیجه نتواند ثابت کند مادر قانونی فرزندانش است؛ وضعیتی که او آن را «دردناک‌ترین تجربه‌ی زندگی‌اش» خوانده است. نمایش این مستند در جشنواره‌ی سیویا، از سوی برگزارکنندگان «گامی مهم برای بازتاب صدای زنان افغانستان» ارزیابی شده است. این اثر، علاوه بر روایت شخصی یک مادر افغان، تصویری روشن از رنج، مقاومت و ناامنی زنان افغانستان را نیز به تماشاگران جهانی نشان می‌دهد.

Image: unicef صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل (یونیسف) هشدار داده است که افغانستان، با وجود سهم ناچیز در ایجاد تغییرات اقلیمی، اکنون با یکی از بدترین بحران‌های آب و اقلیم در جهان روبه‌رو است؛ بحرانی که زندگی میلیون‌ها کودک را تهدید می‌کند. تاج‌الدین اویوالی، نماینده‌ی یونیسف در افغانستان، به مناسبت آغاز نشست جهانی اقلیم (COP30) گفته است: «هیچ نماینده‌ای از افغانستان در این نشست حضور ندارد، در حالی‌که کودکان این کشور از پیامدهای تغییرات اقلیمی بیشترین آسیب را می‌بینند.» او افزوده است که خشکسالی، زلزله‌ها و سیلاب‌های پی‌هم، سلامت، تغذیه و آینده‌ی کودکان افغان را از بین می‌برد و دسترسی مردم به آب آشامیدنی را به بحران کشانده است. به گفته‌ی او، در افغانستان اکنون بیش از نیمی از منابع آب از بین رفته و ۸ نفر از هر ۱۰ نفر آب آلوده می‌نوشند. نماینده‌ی یونیسف گفته است که سیستم‌های آبرسانی و بهداشت شهری نیز تحت فشار بلایای طبیعی و تخریب محیط زیست در حال فروپاشی است و بیماری‌های ناشی از آب آلوده در حال افزایش‌اند. یونیسف در گزارش خود تأکید کرده است که افغانستان همچنان یکی از کم‌بودجه‌ترین بحران‌های بشردوستانه در جهان است و در حال حاضر تنها ۵ درصد از بودجه‌ی مورد نیاز برای دسترسی به آب سالم و خدمات مقاوم در برابر تغییرات اقلیمی تأمین شده است. به گفته‌ی این نهاد، یونیسف و همکارانش همچنان برای کمک به خانواده‌ها و کودکانی که آسیب دیده‌اند تلاش می‌کنند و با ساخت پمپ‌های آفتابی، ایجاد شبکه‌های ذخیره‌ی آب باران و ارائه‌ی خدمات صحی اضطراری، تلاش دارد دسترسی مردم به آب سالم و خدمات حیاتی را حفظ کنند. اویوالی تأکید کرده است: «کودکان افغانستان بحران اقلیمی را به‌وجود نیاورده‌اند، اما بیشترین آسیب را از آن می‌بینند.» این هشدار در حالی مطرح می‌شود که هفته‌ی گذشته نیز سازمان‌های بین‌المللی، از جمله برنامه‌ی جهانی غذا (WFP)، از افزایش شدید فقر، سوءتغذیه و بحران انسانی در افغانستان، به‌ویژه در میان زنان و کودکان، خبر داده بودند. با تداوم خشک‌سالی، بازگشت اجباری مهاجران و کاهش کمک‌های جهانی، کارشناسان می‌گویند افغانستان در آستانه‌ی فاجعه‌ی انسانی تازه‌ای قرار دارد.

social media طالبان در ولایت‌های ننگرهار و غور، 15 نفر از جمله یک زن را در ملاءعام شلاق زده‌اند. در اعلامیه‌ای که امروز چهارشنبه (21 عقرب) از سوی دادگاه عالی طالبان منتشر شده، آمده است که 14 نفر، به‌شمول یک زن، در ولسوالی لعل‌پور ولایت ننگرهار، دیروز و امروز براساس حکم محکمه‌ی شهری و ابتداییه‌ی این گروه مجازات شده‌اند. به‌گفته‌ی این دادگاه، این افراد به اتهام «فرار از منزل، خریدوفروش شراب، لواط و دزدی» هرکدام از 30 تا 39 ضربه شلاق خورده‌اند. همچنین، دادگاه طالبان در اعلامیه‌ی جداگانه گفته است که یک مرد در ولسوالی ساغر ولایت غور نیز به اتهام «فساد اخلاقی» در ملاءعام 39 ضربه شلاق خورده است. این مجازات‌ها در حالی صورت می‌گیرد که از زمان بازگشت طالبان به قدرت، این گروه ‌بار‌ها افراد متهم را در ملاءعام شلاق زده و تاکنون دست‌کم 11 نفر را در حضور صدها تماشاگر اعدام کرده‌اند. نهادهای بین‌المللی مدافع حقوق بشر بارها این اقدامات طالبان را «نقض آشکار حقوق بشر» خوانده و گفته‌اند که اعدام و مجازات بدنی در ملاءعام، برخلاف قوانین بین‌المللی و مغایر با کرامت انسانی است.

Image credit: The Afghan Times «طالبان کمک‌ها را میان افراد خود تقسیم کردند، سهمی برای ما نمانده است.» با وجود ادعاهای مکرر طالبان مبنی بر حمایت از مهاجران افغان بازگشته به کشور، صحنه‌های دردناک در جاده‌های افغانستان تصویر دیگری از واقعیت را بازگو می‌کنند. زنان، کودکان و حتی مردانی که از ایران و پاکستان اخراج شده‌اند، در گوشه‌وکنار شهرها دست گدایی را با چشمانی پر از اندوه به سوی رهگذران دراز می‌کنند؛ روایتی تلخ از فقر، بی‌پناهی و وعده‌های بر زمین‌مانده. طالبان می‌گویند برای بازگشت‌کنندگان در بخش‌های مختلف کمک‌های بشردوستانه فراهم کرده‌اند، اما گزارش‌های میدانی زن‌نیوز نشان می‌دهد که بسیاری از این کمک‌ها هرگز به دست نیازمندان واقعی نرسیده است. شماری از مهاجران بازگشتی در گفت‌وگو با زن‌نیوز گفته‌اند که طالبان کمک‌های نهادهای بین‌المللی را میان افراد خود تقسیم کرده‌اند و سهمی برای فقیران باقی نمانده است. خجسته، مادری با دو کودک خردسال در فراه، اکنون در بازار و وسط سرک نشسته و از رهگذران کمک می‌طلبد. او به زن‌نیوز می‌گوید: «خدا خیر ندهد کسی را که ما را بدبخت کرد. ببینید، نیمه‌شب است و من در این هوای سرد و خاک‌آلود می‌گردم و کودکانم مریض‌اند. ما را از تهران اخراج کردند. جز پنج‌هزار افغانی که در مرز نیمروز به ما دادند، هیچ کمکی دریافت نکردیم. بی‌سرپناه هستم و از روی ناداری گدایی می‌کنم.» در ولایت نیمروز، خالده، یکی دیگر از زنان بازگشت‌کننده است که همراه با خانواده‌اش در خیابان‌ها دست گدایی دراز می‌کند. او می‌گوید: «این مرد شوهرم است، کار نیست برایش. حالا ما خانوادگی گدایی می‌کنیم. شب‌های زیادی است که نان نداریم و دست خالی به خیمه‌ی خالی‌مان برمی‌گردیم.» در هرات نیز، نازنین، زنی با دو دختر و یک پسر خردسال اش، چهار ماه است که در پارک ترقی روزگار می‌گذراند و دست گدایی به سوی مردم دراز می‌کند. او باشنده‌ی اصلی ولایت خوست است، اما می‌گوید کرایه‌ی برگشت به ولایتش را ندارد. او می‌گوید: «از خوست هستم، ولی پول رفتن ندارم. چهار ماه می‌شود اینجا مانده‌ام. روزها گدایی می‌کنم تا کودکانم گرسنه نمانند، شب‌ها در گوشه‌ای از پارک‌ها و سرک‌ها می‌خوابیم. کسی از ما سراغ نمی‌گیرد.» افزایش چشم‌گیر گدایی در شهرهای مختلف افغانستان، به‌ویژه پس از اخراج اجباری مهاجران از ایران و پاکستان، به یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های انسانی کشور بدل شده است. در حالی‌که میلیون‌ها دلار کمک بین‌المللی به‌نام «حمایت از بازگشت‌کنندگان» به افغانستان سرازیر می‌شود، زنان و کودکان بی‌پناه هنوز در سرک‌ها نشسته‌اند و در انتظار اندک رحم و دلسوزی مردم‌اند.

Sent to Zan TV اعضای جنبش «فانوس آزادی زنان افغانستان» در اعتراض به اقدام تازه‌ی طالبان مبنی بر اجباری‌کردن پوشیدن برقع بر زنان در ولایت هرات، امروز سه‌شنبه (20 عقرب) تجمعی اعتراضی برگزار کردند. در اعلامیه‌ای که این جنبش منتشر کرده، آمده است: «تحمیل پوشش اجباری، خلاف کرامت انسانی و آزادی فردی زنان است. اسلام دین آگاهی و اختیار است، نه اجبار و ترس. پوشش زمانی ارزش دارد که از ایمان و باور درونی برخیزد، نه از دستور و تهدید.» جنبش فانوس آزادی تأکید کرده است که هیچ نظامی حق ندارد از بدن و پوشش زنان برای نمایش اقتدار سیاسی یا مذهبی استفاده کند. در بخشی از اعلامیه آمده است: «آزادی زن بخشی جدایی‌ناپذیر از آزادی جامعه است؛ جامعه‌ای که زن را زندانی کند، خود در تاریکی جهل می‌ماند.» این جنبش با اشاره به مقاومت زنان افغان نوشته است: «زنان در دشوارترین سال‌ها چراغ آگاهی را روشن نگه داشته‌اند و طالبان با تحمیل پوشش، در تلاش‌اند این چراغ را خاموش کنند.» این اعتراض در حالی برگزار شده است که در روزهای اخیر طالبان در ولایت هرات، پوشیدن برقع را برای زنان اجباری کرده‌اند. زنان بدون برقع اجازه‌ی ورود به شفاخانه‌ها، مکاتب و وسایل نقلیه عمومی را ندارند؛ اقدامی که فعالان زن آن را «بخشی از سیاست سازمان‌یافته‌ی طالبان برای حذف کامل زنان از جامعه» می‌دانند.