روز جهانی سوادآموزی: طالبان و جنایت خاموش علیه دختران افغان

Photo: AP/Ebrahim Noroozi

وقتی جهان بر حق آموزش تأکید می‌کند، کابل در تاریکی فرو می‌رود

در هشتم سپتمبر، جهان بار دیگر «روز جهانی سوادآموزی» را گرامی داشت؛ روزی که یادآور حق بنیادین خواندن و نوشتن برای همۀ انسان‌هاست. اما در افغانستان، جایی که طالبان با فرمان‌های خود آموزش دختران را ممنوع کرده‌اند، این روز بیش از آن‌که جشن باشد، به یادآور خاموشی و سرکوب بدل شده است.

بحران آموزشی زیر سایۀ طالبان

طبق گزارش یونسکو و یونیسف، از زمان بازگشت طالبان در آگوست 2021:

• حداقل 1.4 تا 2.5 میلیون دختر افغان از تحصیل متوسطه و عالی محروم شده‌اند.

• این محرومیت معادل 80٪ دختران در سن مکتب است.

• در مجموع، نزدیک به 2.2 میلیون دختر پس از صنف ششم امکان آموزش ندارند.

• اگر ممنوعیت ادامه یابد، تا سال 2030 بیش از 4 میلیون دختر از چرخه آموزشی حذف خواهند شد.

همچنین تخمین زده می‌شود که هر دختر افغان طی سه سال گذشته بیش از 3600 ساعت آموزشی را از دست داده باشد.

دستاوردهای بربادرفته

در دوره جمهوریت، افغانستان با وجود چالش‌ها شاهد پیشرفت نسبی بود:

• نرخ سواد زنان بزرگسال از 17٪ در 2011 به 30٪ در 2018 رسید.

• حضور زنان در دانشگاه‌ها در سال 2020 به بیش از 21٪ کل دانشجویان افزایش یافت.

• آموزش دختران به کاهش مرگ‌ومیر نوزادان و رشد درآمد سرانه از 810 دالر (2001) به 2590 دالر (2020) کمک کرد.

طالبان با ممنوعیت آموزش، این دستاوردهای شکننده را عملاً نابود کرده‌اند.

پیامدهای انسانی و اقتصادی

سلامت

یونیسف هشدار داده است که محرومیت آموزشی زنان می‌تواند باعث 1600 مرگ اضافی مادر و 3500 مرگ نوزاد شود؛ زیرا کمبود پرستاران و پزشکان زن به بحران درمانی دامن خواهد زد.

اقتصاد

طبق محاسبات سازمان‌های بین‌المللی، افغانستان به دلیل محرومیت آموزشی دختران سالانه 2.5٪ از تولید ناخالص داخلی معادل 5.4 میلیارد دالر را از دست می‌دهد.

اجتماع

افزایش ازدواج کودکان، کار اجباری، خشونت خانگی، افسردگی و حتی خودکشی در میان دختران از پیامدهای مستقیم این ممنوعیت‌هاست.

مقاومت در تاریکی

با وجود فشارها، صدای مقاومت خاموش نشده است:

• شبکه‌های مخفی مانند ابتکار پاراستو حکیم در 16 ولایت، بیش از 2800 دختر را در 35 مکتب زیرزمینی آموزش می‌دهند.

• پلتفرم‌های دیجیتال همچون LEARN Afghanistan کلاس‌های آنلاین مخفی برای صدها دانش‌آموز دختر فراهم کرده‌اند.

• 
  

این حرکت‌ها نشان می‌دهد که کتاب و قلم، حتی در تاریک‌ترین شرایط، ابزار مقاومت‌اند.

صدای جهان و سکوت طالبان

روزا اتونبایوا، نمایندۀ ویژه سازمان ملل در افغانستان، به‌تازگی گفت: «کتاب‌ها نه تنها سرچشمۀ دانش، بلکه راهی برای دستیابی به رفاه پایدار هستند. فراهم‌کردن دسترسی برابر به آموزش برای آینده افغانستان حیاتی است.»

اما طالبان همچنان بی‌اعتنا به این هشدارها، سیاست خود را «شرعی» و «فرهنگی» توجیه می‌کنند—دروغی که در تضاد کامل با آموزه‌های اسلامی و اسناد حقوق بشر جهانی است

در نتیجه‌: آزمون جهانی در کابل

روز جهانی سوادآموزی باید جامعه جهانی را به یاد این حقیقت بیندازد:

سکوت در برابر طالبان، به معنای شراکت در خاموش کردن چراغ دانش است.

اگر جهان بر «توسعه پایدار» و «آموزش همگانی» تأکید دارد، آزمون اصلی آن امروز در افغانستان است.

در کشوری که طالبان قلم را از دست دختران می‌گیرند، هر کلاس مخفی، هر کتاب ورق‌خورده و هر دختری که به یادگیری ادامه می‌دهد، صدای بلند آزادی و مقاومت است.