د ګارډین راپور: افغان نجونې په پټه ورزش کوي او د نړیوالو لوبغالو خوبونه ویني

Photo: AP / The National

څلور کاله د طالبانو له واکمنېدو وروسته، د افغانستان ښځې او نجونې نه یوازې له زده‌کړې او کاره بې‌برخې دي، بلکې ورزش هم پر هغوی بندیز لګول شوی دی. یو شمېر ښځینه ورزشکاران له هېواده وتلي او په جلاوطني کې خپل تمرینونه روان ساتي، خو په افغانستان کې لا هم داسې نجونې شته چې یوازې په پټه او د طالبانو له وېرې تمرین کوي او د نړیوالو لوبغالو د لوبو خوبونه په زړه کې ژوندی ساتي.

ګارډین ورځپاڼې د چهارشنبې په ورځ (۱۹ وږی) په یوه راپور کې د «فوزیې» کیسه راخیستې ده. فوزیه چې ۱۶ کلنه افغانه ده (مستعار نوم)، وایي چې کور یې هم د زېږېدو ځای دی او هم زندان. د هغې یوازینی خوښي د خپلو خویندو سره د کرکټ لوبه ده؛ دوی په کوچني باغچه کې لوبې کوي او کله چې طالبان په کوڅه کې وي، د زیرخانې ته ځي څو غږ یې وا نه ورسي.

هغې ګارډین ته ویلي: «یوازینۍ خوشبختي مې همدا ده. یوازینی هیلم دا دی چې یوه ورځ په نړیوال لوبغالي کې کرکټ وکړم. مهمه نه ده چې په یوه لیګ کې وي یا د افغانستان په ملي ټیم کې. همدا چې په نړیوال میدان کې ولوبېږم، د ژوند تر ټولو ستره خوښي به مې وي. خو اوس زما لپاره هېڅ فرصت نشته.»

فوزیه د خپلې ښوونځي زمانې یادونه داسې کوي: «هغه وخت ډېر خوندور و. موږ دوه ډلې لرلې، شاوخوا ۷۴ تنه. په هغه وخت کې، موږ کولی شو شاټونه لکه څنګه چې موږ غوښتل ولوبوو او ډیره خوند مو اخیسته. خو اوس نه شو کولای په لوړ غږ لوبه وکړو، ځکه کېدای شي طالبان مو واوري. تل دعا کوم چې هېڅوک هېڅکله د ما په څېر ژوند تجربه نه کړي.»

له هغه وخت چې طالبان بېرته واک ته رسېدلي، د ښځو ټول حقونه له منځه تللي دي؛ د نجونو ورزش او زده‌کړه منع شوي، پوهنتونونه تړل شوي، کار او هنر محدود شوي او آن د ښځو روغتیايي خدمات هم ګډوډ شوي دي. د ملګرو ملتونو راپور ښیي چې دا بندیزونه تر ۲۰۲۶ کاله پورې د میندو مړینه تر پنځوس سلنه زیاتولی شي.

ګارډین په خپل راپور کې د ښځو کرکټ ټیم په جلاوطني ته هم اشاره کړې چې د استرالیايي فعالانو په مرسته له هېواده وایستل شوې او اوس په جلاوطني کې په دوستانه سیالیو کې ګډون کوي. په راپور کې د نړيوال کرکټ شورا (ICC) پر کړنو نیوکه شوې ده.

سره له دې چې د ښځو ټیم لرل د ICC د اساسنامې له اصلي معیارونو څخه دی، دغه شورا بیا هم د افغانستان د کرکټ بورد بشپړ مالي ملاتړ ته دوام ورکړی. ICC د اپریل په میاشت کې د یوې «ځانګړې ډلې»، د ملاتړ صندوق او د جلاوطنه ښځینه لوبغاړو لپاره د روزنیز پروګرام د جوړېدو خبر ورکړ، خو د ورزشکارانو په وینا، تر اوسه کوم پام وړ ګام نه دی پورته شوی.

ډاکټر کاترین اَردوی، چې د جلاوطنه د افغانستان د ښځو د ملي ټیم له مهمو ملاتړو او د Pitch Our Future خېرنی بنسټ له هم‌بنسټ‌ګرو څخه ده، ګارډین ته ویلي: «دا لږ تر لږه هغه څه وو چې کولای یې ترسره کړي. ډېر وخت ضایع شو او تر ننه کومه څرګنده پایله نه ده لیدل شوې.» هغې د ICC کړنې د فیفا سره پرتله کړې او زیاته یې کړه: «فیفا د افغانستان د ښځو د فوټبال ټیم د ملاتړ لپاره ۱۷ کارکوونکي ځانګړي کړل او درې تمریني کمپونه یې جوړ کړل. دا بسنه نه کوي، خو لږ تر لږه یو پیل دی.»

د ګارډین په وینا، افغان ښځینه ورزشکاران که دننه دي او که په جلاوطنۍ کې، غواړي نړۍ ته ووایي چې هغوی شته او غږ یې واورېدل شي. دوی د رسمي پېژندنې، د تمرین فرصتونو، د انتخابي کمپونو او د نړیوالو سیالیو د ګډون غوښتونکي دي.

د یادونې وړ ده چې د افغانستان د ښځو کرکټ ټیم په جلاوطني کې پلان لري هندوستان ته سفر وکړي، د ښځو د نړيوال جام یوه برخه له نږدې وګوري او څو دوستانه سیالۍ ترسره کړي؛ دا یو وړوکی خو مهم ګام بلل کېږي په داسې حال کې چې نړیواله ټولنه تر اوسه د افغان ښځینه ورزشکارانو په ملاتړ کې کمزوری عمل کړی دی.