د سرحدونو پرته خبريالان: د افغانستان خبريالان، که دننه وي او که په تبعید کې، هره ورځ له ګواښونو او نيونو سره مخ دي
- Maryam Naiby
- Sep 7
- 2 min read
د سرحدونو پرته خبريالانو (RSF) د طالبانو له خوا د افغان خبريالانو پر دوامدارې ځورونې او اذيت د کلکې نيوکو تر څنګ، له دريېم هېوادونو غوښتي چې د ویزې په ورکړه او د امنیت په تضمين سره، هغوی له د افغانستان ته د جبري ستنولو له خطره وژغوري.
مارتین روکس، د RSF د بحران څانګې مشر، د افغان خبريالانو د وضعيت په اړه ويلي دي: «له هغه وخته چې طالبانو د ۲۰۲۱ د اګست پر ۱۵ کابل بېرته ونيو، پر رسنيو او د افغانستان پر خبريالانو خپل کنټرول ورځ تر بلې زيات کړی دی. دا نارينه او ښځې چې يوازې د حقایقو د راپور لپاره کار کوي، هره ورځ له ګواښونو، نيونو او شکنجو سره مخ کېږي. د طالبانو د څلورو کلونو واکمنۍ وروسته، دا دوامدار خطرونه، بېباوري او هغه ننګونې چې خبريالان يې ان په هغو هېوادونو کې تجربه کوي چې هلته تښتېدلي، د زغملو نه دي.»
هغه ټینګار کړی دی: «د افغان خبريالانو منل بايد د دې نړيوال بحران د شدت له مخې بيا وارزول شي. که د ترانزیت ځای په توګه او که د وروستي کوربه په توګه، ټول هېوادونه بايد د دې موضوع له ناديده نیولو لاس واخلي، د دغو خبريالانو د بېرته ستنولو يا ايستلو خطر ومني او د ویزې په ورکولو او نورو ګامونو سره د هغوی واقعي ساتنه تضمين کړي.»
د سرحدونو پرته خبريالانو د راپور له مخې، د ۲۰۲۵ له پيل راهيسې تر اوسه ۱۳ افغان خبريالان له پاکستانه په زور بېرته لېږل شوي، په داسې حال کې چې د هغوی د نورو هېوادونو د ویزو غوښتنې تر غور لاندې وې. دغه بنسټ همدارنګه ويلي چې د ۲۰۲۵ د جولای په میاشت کې د فرانسې د ویزو د رد کېدو پېښې زياتې شوې دي.
د سرحدونو پرته خبريالانو د ملګرو ملتونو د راپور له مخې خبرداری ورکړی چې يوازې په ۲۰۲۵ کال کې له درې ميليونو زيات افغانان، چې نژدې ۱۰۰ خبريالان هم پکې شامل دي، له پاکستان او ايران جبراً ستانه کړل کېږي؛ داسې ستنېدل چې خبريالان په افغانستان کې له جدي بشري سرغړونو سره مخ کوي.
دغه بنسټ يادونه کړې چې له ۲۰۲۱ د اګست راهيسې تر اوسه، له ۱۶۵ زيات خبريالان نيول شوي، يو شمېر يې شکنجه شوي او نور په مستقیم ډول ګواښل شوي دي. يوازې په ۲۰۲۴ کال کې ۱۲ رسنۍ په بشپړه توګه تړل شوې دي.
د RSF د مالوماتو له مخې، له ۲۰۲۱ کال راهيسې دغه بنسټ ۶۵۴ افغان خبريالانو ته مرسته کړې چې ۸۶ سلنه يې له هېواده وتلي دي. له دې ډلې، ۱۶۹ خبريالان په فرانسه کې ځای پر ځای شوي او يو شمېر نور لا هم د رسنيو په ډګر کې کار ته دوام ورکوي.
د سرحدونو پرته خبريالانو په پای کې ټینګار کړی دی چې «کوربه يا ترانزیتي هېوادونه بايد د افغان خبريالانو د بېرته ستنولو له خطره سترګې پټې نه کړي. د ویزې رد يا ايستل، دغه خبريالان نېغ په نېغه د طالبانو په دام کې ور اچوي.»
